Historia

T-72 to radziecki czołg podstawowy, który został zaprojektowany w latach 60. XX wieku jako następca czołgu T-54/55. Pierwsze egzemplarze T-72 trafiły na uzbrojenie Armii Radzieckiej w 1973 roku, a następnie były eksportowane do wielu krajów, w tym Polski.

W Polsce T-72 pojawił się w latach 70. XX wieku, zastępując starsze czołgi T-55. W latach 80. XX wieku w Polsce rozpoczęto produkcję licencyjną czołgu T-72, który otrzymał oznaczenie T-72M1. Polska była jednym z nielicznych krajów, które produkowały T-72 na licencji, obok Czechosłowacji, Indii i Jugosławii.

W Polsce T-72 był wykorzystywany przez Wojsko Polskie jako główny czołg podstawowy przez wiele lat. Czołgi te brały udział w ćwiczeniach i manewrach wojskowych oraz w różnych konfliktach, w tym wojnie w Afganistanie. W czasie konfliktu w Afganistanie czołgi T-72 zostały wykorzystane do walki z mudżahedinami.

W latach 90. XX wieku, po rozpadzie Związku Radzieckiego, Polska zaczęła stopniowo wycofywać T-72 ze swojego uzbrojenia, zastępując je nowocześniejszymi czołgami Leopard 2A4 i PT-91 Twardy.

Mimo że T-72 był już przestarzałym czołgiem, to w Polsce nadal istnieją kluby miłośników, którzy utrzymują i eksploatują te pojazdy. Czołgi T-72 są też czasem wykorzystywane przez polską armię podczas pokazów i rekonstrukcji historycznych.

W sumie czołgi T-72 były produkowane w różnych wersjach przez wiele lat, a ich historia jest związana nie tylko z Polską, ale także z wieloma innymi krajami na całym świecie.

Produkcja w Polsce

Produkcję licencyjną czołgu T-72 uruchomiono w 1981 w Zakładach Mechanicznych „Bumar-Łabędy” w Gliwicach. Początkowo produkowano model T-72M. W 1986 rozpoczęto produkcję wersji T-72M1. Na bazie tego wozu powstała odmiana dowódcza oznaczona jako T-72M1D. Czołgi produkowane były zarówno na potrzeby Wojska Polskiego, jak i na eksport. Ogółem wyprodukowano 1610 pojazdów. Ze względu na trudności gospodarcze w drugiej połowie lat 80. większość wyprodukowanych czołgów T-72 przeznaczano na eksport, m.in. do Iraku, NRD (156 szt.), Iranu (104 szt. w latach 1994–1995), na Węgry.

W latach 1987–1989 prowadzono rozmowy w sprawie przekazania licencji następnej wersji czołgu oznaczonej jako T-72S. Po zmianach politycznych w Polsce w 1989 rozmowy te zostały zerwane przez stronę polską, co zakończyło proces pozyskiwania dokumentacji licencyjnej kolejnych wersji czołgu T-72. W 1991 r. powstał prototyp zmodernizowanego T-72M – PT-91. Miał mieć lepsze opancerzenie, mobilność i siłę ognia.

Galeria